İşletmeler için süreklilik her şeyden önce gelir. Üretim sürecinde yaşanan herhangi bir aksaklık, kısa sürede işlerin kontrolden çıkmasına ve maddi kayıpların oluşmasına neden olabilir. İşletmeler her ne kadar kısa süreli kesintilere karşı hazırlıklı olsa da, uzun süreli kesintiler; aksayan üretim süreçleri, ertelenen teslimatlar, ödenmesi gereken tazminatlar ve marka imajının zedelenmesi gibi pek çok olumsuz duruma yol açabilir.
Peki, yaşanan elektrik kesintilerinden tam olarak kim sorumlu? Bu soruya yanıt verebilmek için elektriğin adreslere ulaşmasında pay sahibi olan dağıtım şirketi, görevli tedarik şirketi ve lisanslı özel elektrik tedarik şirketlerinin rollerine yakından bakmak gerekir.
Reges Elektrik, EPDK tarafından yetkilendirilmiş lisanslı bir özel elektrik tedarik şirketi olarak yalnızca serbest tüketicilere elektrik enerjisi sunar; herhangi bir dağıtım şirketi veya görevli tedarik şirketi değildir. Bu nedenle kesintilerdeki teknik sorumluluk, mevzuat gereği ağırlıklı olarak dağıtım şirketlerindedir. Reges Elektrik’in rolü ise, serbest tüketici statüsündeki müşterilerine rekabetçi fiyatlar ve esnek sözleşmeler sunmanın yanı sıra, kesinti ve kalite konularında doğru bilgilendirme ve yönlendirme sağlamaktır.
Elektrik Piyasasında Üç Temel Oyuncu: Kim Ne Yapar?
Önce kavramları netleştirelim.
Dağıtım Şirketi
- Belirlenen bir bölgede elektrik dağıtımı ile iştigal eden tüzel kişidir.
- Elektriğin nihai kullanıcıya ulaştırılmasını sağlayan şebekenin sahibi ve işletmecisidir.
- Görevleri arasında; dağıtım şebekesinin işletilmesi, bakım ve onarımı, arızalara müdahale, bağlantı işlemleri, sayaç okunması ve kaçak kullanımın tespiti gibi hizmetler yer alır.
- Faaliyetleri bölgesel olarak sınırlandırılmıştır.
Görevli Tedarik Şirketi
- Elektrik dağıtım şirketlerinden hukuken ayrıştırılmış, bölgesel perakende satış şirketleridir.
- Genellikle serbest olmayan tüketicilere ve kendi bölgesindeki serbest tüketicilere elektrik satışı yaparlar.
- Abonelik işlemleri, faturalandırma, tahsilat, müşteri hizmetleri gibi süreçlerden sorumludurlar.
- “Son kaynak tedariki” kapsamında da yükümlülükleri bulunur.
- Yazı boyunca mevzuat çerçevesinde bahsedilen “tedarik şirketi”, teknik olarak görevli tedarik şirketini ifade eder.
Lisanslı Elektrik Tedarik Şirketi (Reges Elektrik’in Faaliyet Alanı)
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yetkilendirilmiş, lisanslı özel elektrik tedarik şirketleridir.
- Serbest tüketicilere, ikili anlaşmalar yoluyla farklı fiyat ve koşullarla elektrik satışı yaparlar.
- Görevli tedarik şirketlerinden farklı olarak bölgesel sınırlamaları yoktur; farklı dağıtım bölgelerinde faaliyet gösterebilirler.
- Müşterilerine serbest piyasa koşullarına göre fiyatlandırma, yeşil enerji sertifikası, esnek sözleşme koşulları gibi avantajlar sunabilirler.
Reges Elektrik, bu son grupta yer alır; yani dağıtım şirketi de değildir, görevli tedarik şirketi de değildir. Bu ayrım, kesintilerde kimin hangi noktadan sorumlu olduğunu anlamak açısından kritik öneme sahiptir.
Elektrik Kesintilerinde Dağıtım, Görevli Tedarik Şirketi ve İşletme Arasındaki Sorumluluk Sınırları
Elektrik kesintilerinde dağıtım şirketi, görevli tedarik şirketi ve işletme arasındaki sorumluluk alanları birbirinden farklıdır.
- Dağıtım şirketi, elektrik enerjisinin şebeke üzerinden güvenli ve kesintisiz biçimde iletilmesinden ve arızalara müdahaleden sorumludur.
- Görevli tedarik şirketi, ilgili dağıtım bölgesinde serbest olmayan tüketicilerin abonelik süreçlerini, tarife uygulamalarını, faturalandırma ve tahsilatı yürütür. Sözleşme, ödeme, borç–alacak gibi nedenlerle doğan enerji kesintileri bu tarafla bağlantılıdır.
- Lisanslı özel tedarikçiler (Reges Elektrik gibi) yalnızca serbest tüketicilerle ikili anlaşmalar yapar ve rekabetçi fiyatlarla enerji satışı gerçekleştirir. Fiziksel kesinti ve arızalardan sorumlu değildir; ancak müşterileri adına sürecin doğru kayda alınması ve dağıtımcıyla iletişimin sağlanması noktasında destek olabilir.
Dolayısıyla:
- Kesinti borç / sözleşme / tarife kaynaklıysa, bölgenizde görev yapan görevli tedarik şirketi veya serbest tüketiciyseniz sözleşme imzaladığınız lisanslı tedarikçi ile iletişime geçmeniz gerekir.
- Kesinti arıza, bakım, şebeke çalışması gibi nedenlerden kaynaklanıyorsa bu, çoğu zaman dağıtım şirketinin sorumluluğundadır.
Reges Elektrik’ten enerji alan serbest tüketiciler için:
- Fatura, sözleşme, tedarik koşulları ve enerji maliyeti Reges Elektrik ile kurulan ilişki çerçevesinde yönetilir.
- Ancak sahadaki arıza, kesinti, planlı bakım gibi teknik konularda yetkili taraf, ilgili bölgenin dağıtım şirketidir.
İşletmeler, kesinti durumunda öncelikle kendi tesisleri içinde bir sorun olup olmadığını kontrol etmelidir. Ardından gerekiyorsa dağıtım şirketine arıza bildirimi yapmalı; serbest tüketici statüsündeyse enerji aldığı lisanslı tedarikçiyi süreçten haberdar etmelidir.
Kesinti Yaşandığında Hangi Durumda İşletmenin Sorumluluğu Devreye Girer?
Elektrik kesintilerinde sorumluluk her zaman dağıtımcı veya görevli tedarik şirketinde değildir. Kesintiye dair bildirimde bulunmadan önce işletmeler, öncelikle kendi iç tesisat ve ekipmanlarını kontrol etmelidir. İşletmelerde yaşanan elektrik kesintilerinin önemli bir kısmının iç tesisat ve ekipman arızalarından kaynaklandığı unutulmamalıdır.
Elektrik, bina veya tesis giriş noktasına kadar dağıtım şirketinin sorumluluğundadır. Bu noktadan sonra:
- Pano, kablo, priz, sigorta gibi iç tesisat unsurlarının çalışır durumda olmasından,
- Jeneratör, UPS, akım koruma, acil durum aydınlatması gibi yedek ve koruyucu ekipmanların doğru projelendirilip işletilmesinden
işletme sorumludur. Bu nedenle düzenli kontrol, bakım ve onarım faaliyetleri hayati önem taşır.
Yaşanan kesintilerden ve güç dalgalanmalarından olumsuz etkilenmemek adına:
- Kritik hatlar için UPS ve jeneratör çözümlerine,
- Aşırı gerilim ve ani dalgalanmalara karşı koruma ekipmanlarına,
- Acil durum aydınlatmalarına
yatırım yapmak, işletmenin kendi risk yönetimi kapsamına girer.
İşletmeler, yaptıkları kontroller sonucunda kesintilerin kendi iç tesisatlarından kaynaklanmadığını tespit ederse, en kısa sürede dağıtım şirketine arıza bildiriminde bulunmalıdır. Özellikle az sayıda aboneyi etkileyen noktasal arızalarda, arıza bildirimi yapılmadığı sürece dağıtım şirketinin sorunu fark etmesi gecikebilir ve kesinti süresi uzayabilir.
Elektrik Kesintilerinde Tüketicilerin Bilmesi Gereken Haklar
Elektrik dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin yerine getirmesi gereken sorumluluklar EPDK tarafından net bir şekilde belirlenir. Yaşanan elektrik kesintilerinde, dağıtım ve görevli tedarik şirketleri söz konusu kesintileri kayıt altına almak zorundadır. Kısa, geçici ve uzun elektrik kesintilerinin tamamı kayıt altına alınır.
Uzun kesintiler aynı zamanda bildirimli ve bildirimsiz olarak iki ayrı gruba ayrılır. Elektrik dağıtım şirketleri, EPDK tarafından hazırlanan mevzuattaki sınır değerlerin (alçak gerilim aboneleri için yıllık 56, orta gerilim aboneleri için yıllık 18 bildirimsiz kesinti) üzerinde bildirimsiz kesinti yaşanması durumunda herhangi bir abone başvurusu olmadan tazminat ödemekle yükümlüdür.
Aboneler ayrıca:
- Kesinti süresi ve sayısının mevzuatta belirtilen sınırları aşması,
- Mevzuata aykırılık,
- Kullanıcı kaynaklı olmayan durumlarda zarara uğramaları
hâlinde tazminat talebinde bulunabilirler.
Alçak gerilim aboneleri;
- Bildirimsiz kesintilerde 48 saat veya 56 kesinti,
- Bildirimli kesintilerde ise 24 saat veya 6 kesinti sınırları aşıldığında tazminat talep edebilir.
Elektrik dağıtım ve görevli tedarik şirketinin Hizmet Kalitesi Yönetmeliğine uygun hizmet sunmaması ve kullanıcının kendi hatası olmayan kesintiler nedeniyle zarara uğraması durumunda abonelerin tazminat hakkı bulunmaktadır.
Reges Elektrik gibi lisanslı özel tedarikçiler, fiziksel kesintilerin doğrudan sorumlusu olmasalar da, serbest tüketici müşterilerini bu haklar konusunda bilgilendirebilir ve dağıtım / görevli tedarik şirketlerine yapılacak başvurularda gerekli fatura ve tüketim kayıtlarını sağlayarak süreci kolaylaştırabilir.
Acil Durumlarda İşletmelerin Uygulaması Gereken Adımlar
Elektrik kesintisi kaynaklı acil durumlarda işletmelerde öncelik her zaman güvenliktir. Ardından, önceden belirlenmiş acil durum planına göre adımlar atılarak kesintinin oluşturduğu zararın minimuma indirilmesi hedeflenmelidir. Her işletmenin planı farklı olsa da, genel olarak aşağıdaki adımlar kritik önem taşır:
- İlk adım olarak personel ve işletmede bulunan kişilerin güvenliği sağlanmalıdır. Kesinti sırasında tehlike oluşturabilecek tüm süreçler ve makineler güvenli şekilde durdurulmalıdır.
- Jeneratör veya UPS gibi acil enerji alternatifleri devreye alınmalıdır. Böylece kritik süreçlerin minimum kesinti ile çalışması sürdürülebilir.
- İlgili dağıtım şirketi ve gerekiyorsa görevli tedarik şirketi kesinti hakkında bilgilendirilmelidir.
- Yaşanan kesintinin boyutu, acil durum kaynakları devreye girene kadar geçen süre ve bu kaynakların maksimum çalışma süresi belirlenmelidir.
- Kesintinin tesisin iç tesisatından kaynaklanıp kaynaklanmadığı kontrol edilmelidir.
- İş süreçlerinin acil durum kaynakları ile devam edebilmesi için geçici yöntemler (öncelikli hat tanımlama, vardiya kaydırma vb.) uygulamaya alınmalıdır.
- Kesintinin sona ermesiyle birlikte iç tesisat ve ekipmana yönelik hasar tespiti yapılmalıdır.
- Elektrik kesintisi kaynaklı hasar meydana geldiyse, sigorta ve tazminat süreçleri için gerekli kayıt ve başvurular hazırlanmalıdır.
- İşletmenin acil durum planının başarısı gözden geçirilmeli, gerekli iyileştirmeler planlanmalıdır.
Reges Elektrik müşterisiyseniz, yaşanan önemli kesintilerde durumu Reges’e bildirerek; tüketim kayıtlarınızın, fatura bilgilerinizin ve kesinti tarih–saat bilgilerinin düzenli bir şekilde dokümante edilmesini sağlayabilir, olası tazminat ve sigorta süreçlerinde bu verilerden yararlanabilirsiniz.
Elektrik Kesintisi Sonrası Zararların Telafisi Nasıl Yapılır?
Yaşanan elektrik kesintisi, işletmenizin iç tesisatından kaynaklanmıyorsa, bu durumda yasal haklarınız çerçevesinde zararınızın telafisini talep edebilirsiniz.
- Kesinti dağıtım şirketi kaynaklı ise ve EPDK mevzuatında belirtilen sınırları aşıyorsa, ilgili mevzuat gereği otomatik tazminat hakkınız doğabilir.
- Elektrik kesintisi kaynaklı oluşan zarar çok daha büyükse, ilgili mevzuat çerçevesinde ek tazminat talebinde bulunabilirsiniz. EPDK mevzuatına göre bildirimsiz kesintilerin 48 saat veya 56 kesinti sayısını geçmesi durumunda tazminat talep etme hakkınız vardır.
- Kullanılan ekipmanlar sigortalıysa sigorta şirketinize de gerekli başvuruları yapabilirsiniz.
Tazminat veya sigorta talebi için işletmenizde oluşan zararı belgelendirmeniz gerekir:
- Üretimde yaşanan aksamalar,
- Ürünlerin zayi olması,
- Ekipmanların zarar görmesi,
- Tesiste oluşan fiziksel hasarlar
gibi durumları tarih ve saat bilgisiyle birlikte kayıt altına almalısınız. Ardından ilgili dağıtım şirketi, görevli tedarik şirketi, lisanslı tedarikçiniz ve sigorta şirketi ile iletişime geçerek uğradığınız zararların telafisini talep edebilirsiniz.
Doğal afetler gibi mücbir sebep sayılan durumlarda tazminat haklarının sınırlandığını veya farklı şekilde düzenlendiğini de unutmamak gerekir. Bu nedenle her durum özelinde geçerli mevzuatın güncel hâlini incelemek önemlidir.
Reges Elektrik’in Rolü: Kesintisiz Enerji İçin Şeffaf Sorumluluk Paylaşımı
İşletmeler için elektrik tedarikinde yaşanacak en ufak sorun, kısa sürede çok daha büyük riskleri tetikleyebilir. Bu nedenle kimden ne talep edebileceğinizi bilmek, en az teknik altyapı kadar önemlidir.
Reges Elektrik, lisanslı bir özel elektrik tedarik şirketi olarak yalnızca serbest tüketici statüsündeki ticari işletmelere ve sanayi abonelerine elektrik satışı yapar; herhangi bir dağıtım şirketi veya görevli tedarik şirketi değildir.
Bununla birlikte Reges Elektrik:
- Serbest tüketici müşterilerinin dağıtım ve kalite mevzuatından doğan hakları konusunda bilgilendirilmesine,
- Kesintilerin fatura ve tüketim kayıtlarıyla ilişkilendirilerek dokümante edilmesine,
- Gerekli durumlarda ilgili dağıtım ve görevli tedarik şirketleri ile yapılacak yazışma ve başvurular için veri sağlanmasına,
- Rekabetçi fiyatlar, esnek sözleşme koşulları ve yeşil enerji sertifikaları ile desteklenen sürdürülebilir enerji tedarikine
odaklanır.
Böylece müşterileri, hem piyasa koşullarına uygun maliyet avantajlarından yararlanabilir hem de kesinti ve kalite konularında sorumluluk paylaşımını net biçimde görebilir.
Bu metin, genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır; hukuki görüş niteliği taşımaz. Somut uyuşmazlık ve tazminat süreçleriniz için ilgili mevzuata ve uzman görüşüne başvurmanız önerilir.
Kaynaklar:
https://www.emo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=95597
https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-6740/elektrik-dagitimi-ve-perakende-satisina-iliskin-hizmet-kalitesi-yonetmeligi
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=36132&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
